W wyroku rozwodowym sąd orzeka, który z małżonków ponosi winę w rozkładzie pożycia. Na zgodne żądanie małżonków może jednak odstąpić od orzekania o winie. Czym różnią się rozwód z orzeczeniem o winie i rozwód bez orzekania o winie?
Rozwód bez orzekania o winie
Na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie w wyroku rozwodowym. Jest to najłatwiejsza i najszybsza droga do uzyskania rozwodu, bowiem nie wymaga prowadzenia postępowania dowodowego w kierunku ustalenia kto ponosi winę za rozkład pożycia. Małżonkowie mają szansę uniknąć wzajemnych publicznych oskarżeń, a także angażowania osób bliskich jako świadków.
Rozwód z orzeczeniem o winie
Kiedy małżonkowie nie żądają zgodnie rozwodu bez orzekania o winie, sąd obowiązkowo orzeka, które z nich jest winne rozkładu pożycia. Oznacza to konieczność prowadzenia długotrwałego postępowania dowodowego, mającego na celu wyjaśnienie okoliczności rozpadu małżeństwa. Nieuniknione jest publiczne przywoływanie przykrych szczegółów życia rodzinnego, a także uczestnictwo w procesie osób bliskich w roli świadków.
Rozwód może być orzeczony z wyłącznej winy jednego małżonka. Stanie się tak jedynie wówczas kiedy zachowania będące przyczyną rozkładu pożycia zostaną udowodnione tylko jednej ze stron. Nawet niewielkie przyczynienie się drugiej strony do rozpadu małżeństwa może uniemożliwić orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy. W orzecznictwie przeważa bowiem zapatrywanie o niemożliwości stopniowania winy małżonków, co oznacza, że w sytuacji kiedy jedna ze stron przyczyniła się do zerwania więzi dużo bardziej niż druga, orzeczony zostanie najprawdopodobniej rozwód z winy obojga małżonków.
Jeśli ustalono, że oboje małżonkowie (bez względu na to w jakim stopniu) przyczynili się do rozkładu pożycia, zostanie orzeczony rozwód z winy obojga małżonków.
Wyjątkowo możliwe jest orzeczenie stwierdzające, że żaden z małżonków nie ponosi winy.
Rozwód z orzeczeniem o winie a alimenty
To, kto w wyroku rozwodowym został uznany za winnego rozkładu pożycia ma wpływ na możliwość późniejszego domagania się alimentów od byłego małżonka.
Osoba, która nie została uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia (a więc była współwinna lub niewinna, bądź nie orzekano o winie) może żądać by jej były małżonek dostarczył jej środków utrzymania, jeśli znajdzie się w niedostatku. Uprawnienia tego jest pozbawiony jedynie małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.
Jeśli rozwód został orzeczony z wyłącznej winy jednego z małżonków i pociągnęło to za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej drugiego małżonka, sąd na żądanie niewinnego małżonka może orzec, że małżonek wyłącznie winny będzie przyczyniał się w odpowiednim stopniu do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, nawet, jeśli ten nie znajduje się w niedostatku.
Z wyżej wymienionych uprawnień alimentacyjnych nie można korzystać po zawarciu nowego małżeństwa. Wygasają one także z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu, jeśli zobowiązanym do płacenia alimentów byłby rozwiedziony małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Sąd może na żądanie uprawnionego i przez wzgląd na wyjątkowe okoliczności przedłużyć pięcioletni termin.
