Na początku ustalmy jedno – nie ma złotej zasady, która zawsze pozwoli Ci odzyskać pieniądze od każdego dłużnika. Może się zdarzyć, że uda Ci się wygrać sprawę przed sądem, jednak egzekucja zostanie umorzona. Powodem może być na przykład niewykrycie majątku dłużnika, ogłoszenie przez niego upadłości albo… ucieczka z kraju do amazońskiej dżungli. Niniejsze porady dotyczyć będą jednak sytuacji, w której wyegzekwowanie świadczenia jest możliwe.
Dokładnie określ drugą stronę umowy
Porada wydaje się być banalna – przecież każdemu wydaje się, że wie, z kim zawiera umowę, a następnie, kto jest jego dłużnikiem. Zdarzają się jednak umowy, które zawiera się „na szybko”. Strony uzgadniają warunki ustnie, po czym jedna z nich zaczyna realizować usługę/zapisy umowy, a druga ma jej za to zapłacić.
A co, jeśli jedna ze stron nie dotrzyma warunków takiej umowy?
Tutaj mogą pojawić się „schody”. Wyobraźmy sobie sytuację: przytrafia nam się awaria ogrzewania, więc szybko dzwonimy po hydraulika. Przyjeżdża fachowiec, naprawa okazuje się być bardzo kosztowna. Po trzech dniach pracy płacimy mu 4.000 zł i nie dopominamy się o fakturę lub rachunek. Fachowiec wychodzi z naszego mieszkania i znika. Po kilku dniach ogrzewanie ponownie ulega awarii, tym razem woda z rur zalewa sąsiada i powoduje w jego mieszkaniu szkody w wysokości 10.000 zł. Chcielibyśmy odzyskać pieniądze od hydraulika, ale tutaj pojawia się pytanie – jak nazywał się ten fachowiec? Jaka to była firma?
Nie znając danych firmy ani wykonawcy, nie wiemy, od kogo powinniśmy domagać się zwrotu pieniędzy.
Przygotuj konkretną i sprecyzowaną umowę
Umowy zawierane na piśmie, zwłaszcza przez osoby nie posiadające wiedzy prawniczej, bywają mocno „wybrakowane” w swojej treści. O ile strony pamiętają z reguły o ustaleniu w umowie wysokości wynagrodzenia lub chociaż sposobu jego ustalania, o tyle pozostałe zapisy umowy są niekiedy pomijane lub niejasne. Sposób wykonania świadczenia, termin, przyjęcie świadczenia, możliwość poprawek, określenie. która strona płaci za materiały (w przypadku umowy o dziełu lub o roboty budowlane), zapisy dot. praw autorskich, kar umownych, sposobów wypowiedzenia umowy lub odstąpienia od niej – tych elementów brakuje z reguły w umowach, których autorem nie był prawnik. Pamiętaj, że prawidłowe sformułowanie umowy może ułatwić Ci dochodzenie roszczeń wobec dłużnika. Niektóre zapisy umowy (np. kara pieniężna za niespełnienie świadczenia pieniężnego) mogą okazać się nawet nieważne, a zatem nie będą mogły zostać wyegzekwowane przed sądem. Zadbaj o to, żeby treść umowy była jasna dla obu stron, zawierała jak najmniej nieostrych pojęć i całościowo regulowała stosunek zobowiązaniowy. Dobrym pomysłem w bardzo szczegółowych umowach jest zawarcie tzw. „słowniczka pojęć”, czyli definicji zwrotów użytych w umowie.
Pilnuj terminu przedawnienia!
Powyższa rada dotyczy wszystkich wymagalnych zobowiązań, bez wyjątku. W praktyce najczęściej podnoszonym zarzutem procesowym jest właśnie zarzut przedawnienia roszczenia.
Jakie są terminy przedawnienia roszczeń?
Co do zasady, roszczenia przedawniają się z upływem 10 lat. Od zasady tej istnieje jednak wiele wyjątków. Są to m.in. roszczenia okresowe (np. czynsz najmu) oraz roszczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przedawniają się z upływem 3 lat. Roszczenie z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa oraz z tytułu umowy o dzieło przedawnia się z upływem 2 lat, a z tytułu rękojmi z upływem zaledwie 1 roku! Powyżej wymienione zostały jedynie nieliczne przykłady terminów przedawnień. Wniosek jest prosty, lepiej pilnować terminu przedawnienia i rozpocząć czynności zmierzające do odzyskania długu odpowiednio wcześniej.
Papierkowa robota, czyli pamiętaj o dowodach!
W powszechnej świadomości istnieje przekonanie, że słowo „umowa” dotyczy tylko kontraktu spisanego na piśmie.
Przykład
Ile razy słyszałeś, że ktoś „wynajmował mieszkanie, ale bez umowy”? Nie jest prawdą, że umowa może być tylko na piśmie. Co więcej, ogromna część umów zawieranych jest ustnie, a niekiedy nawet bez wypowiadania żadnych słów (jak w przypadku kasy samoobsługowej w hipermarkecie w czasie robienia zakupów oraz płacenia za nie). Prawdą jest jednak, że w przypadku dochodzenia roszczeń na drodze sądowej zawarcie i treść każdego stosunku umownego należy udowodnić, a najłatwiej udowodnić jest zawarcie umowy dokumentami. Niekiedy, jak w przypadku umowy pożyczki, umowa musi być stwierdzona pismem, żeby móc ją sądownie wyegzekwować.
Umowa na piśmie to jednak nie jedyny dowód zawarcia umowy. W przypadku umowy sprzedaży takim dowodem może być paragon, faktura, potwierdzenie przelewu, pokwitowanie sprzedawcy, nagranie z kamery, a nawet zeznania świadka.
Wyznacz termin dłużnikowi
Wiele spraw o zapłatę da się załatwić polubownie, wysyłając zwykłe wezwanie do zapłaty. Jeżeli dłużnik po prostu zapomniał o swoim obowiązku zapłaty, wezwanie do zapłaty powinno wystarczyć do polubownego zakończenia sporu.
Ponadto, od 1 stycznia 2016 obowiązuje nowy przepis art. 187 § 1 pkt 3 k.p.c., zgodnie z którym strona występująca z pozwem musi w nim zawrzeć informację, czy podjęto próbę polubownego zakończenia sporu, a jeśli nie, to dlaczego. Obecnie na stronie powodowej ciąży zatem obowiązek podjęcia próby polubownego zakończenia sporu – warto o tym pamiętać, składając pozew o zapłatę.
Pozwij dłużnika, jeżeli ignoruje Twoje wezwanie
Wiele zobowiązań przedawnia się, ponieważ wierzyciel nie chciał pozwać swojego dłużnika. Powody są z reguły te same: wynagrodzenie prawnika, opłaty sądowe i długie terminy oczekiwania na rozstrzygnięcie. Wszystkie te trzy sprawy nie są jednak tak straszne, jak się może wydawać na początku.
Po pierwsze – honorarium radcy prawnego lub adwokata jest zwracane przez stronę przegrywającą proces, czyli dłużnika (wysokość honorarium określona jest w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości).
Po drugie – opłaty sądowe również zwracane są przez dłużnika jako stronę przegrywającą proces.
Po trzecie – wiele spraw kończy się nakazami zapłaty, które nie są następnie zaskarżane przez dłużników. Nawet w większych sądach zdarza się, że nakazy zapłaty wydawane są bardzo szybko (mój ostatni rekord: nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym wydany w ciągu 5 dni od daty wpłynięcia pozwu do Sądu Rejonowego Wrocław-Śródmieście). Powództwo nie musi zatem oznaczać wielu lat oczekiwania na zapłatę. Choć w bardzo skomplikowanych sprawach 2-3 letni proces jest oczywiście możliwy.
Oczywiście pozew musi spełniać wymagania pisma procesowego, zawierać dokładnie określone żądanie i przytoczenie okoliczności faktycznych, które je uzasadniają. Jeżeli nie wiesz, jak napisać pozew, możesz zwrócić się do nas o pomoc.
Jeżeli nie pozwiesz dłużnika i odpuścisz sprawę, roszczenie ulegnie przedawnieniu (patrz pkt. 3). Nawet przedawnioną wierzytelność można sprzedać, ale wówczas ceny za taką wierzytelność wynoszą zaledwie ok. 2-5% wysokości długu.
Przekaż komornikowi wszystkie informacje na temat majątku dłużnika
Ten punkt stanowi dobrą radę dla wierzyciela tylko w przypadku, kiedy dłużnik jest nam osobiście dobrze znany. Jeżeli tak jest, to z pewnością jesteśmy w stanie wskazać składniki majątku dłużnika, z których można prowadzić egzekucję. Warto się na ten temat rozpisać we wniosku o wszczęcie egzekucji, który kierowany jest do komornika. Im więcej szczegółowych informacji we wniosku zawrzemy, tym lepiej. Ważnym jest także, aby prawidłowo sformułować taki wniosek. Musi on bowiem zawierać wskazanie rodzaju egzekucji, która ma być prowadzona. Co do zasady egzekucję może prowadzić każdy komornik w całej Polsce. Wyjątkiem jest jednak egzekucja z nieruchomości, która prowadzona jest przez komornika, w którego rewirze ta nieruchomość się znajduje. Oczywiście do wniosku o wszczęcie egzekucji należy dołączyć tytuł wykonawczy (wyrok, nakaz zapłaty lub ugodę zaopatrzone w klauzulę wykonalności).
Autor: radca prawny Radosz Pawlikowski
Kancelaria Radcy Prawnego Wrocław
Jeśli masz inne pytania związane z odzyskaniem długu od dłużnika i szukasz fachowej pomocy prawnej (np. przed sądem) – skontaktuj się z naszą kancelarią.
windykacja należności, odzyskanie długu, jak odzyskać pieniądze
