Rzeczywista treść umowy, którą zawarliśmy okazuje się niekiedy odmienna od naszych wyobrażeń. Po czasie odkrywamy, że zakupiony przez nas produkt nie ma właściwości, których oczekiwaliśmy albo, że podpisaliśmy umowę z innym niż myśleliśmy kontrahentem. Nie zawsze powołanie się na błąd pozwoli na unieważnienie kontraktu. Artykuł wyjaśnia w jakich sytuacjach możemy mówić o zawarciu umowy pod wpływem błędu i kiedy można uchylić się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli.
Błąd
Błąd oznacza mylne wyobrażenie na temat rzeczywistości. Abyśmy mogli podważyć zawartą umowę, błąd musi dotyczyć jej treści. Do treści tej należą na przykład: cechy nabywanej rzeczy lub usługi, wysokość ceny lub wynagrodzenia, nazwisko lub nazwa kontrahenta. Ponadto błąd musi być istotny, to znaczy uzasadniać przypuszczenie, że gdybyśmy nie działali pod jego wpływem nie zawarlibyśmy tej umowy.
Przykładowo: istotny będzie błąd polegający na zakupie samochodu starszego lub o większym przebiegu niż myśleliśmy. Wreszcie, konieczne jest zaistnienie jednej z poniższych okoliczności po stronie osoby, której złożyliśmy oświadczenie woli, czyli naszego kontrahenta:
- błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy,
- wiedziała ona o naszym błędzie,
- mogła z łatwością błąd zauważyć.
Podstęp
To celowe działanie, majce na celu wywołanie u kogoś błędnego przekonania o rzeczywistości, tak by skłonić go do zawarcia umowy. Jeżeli działaliśmy pod wpływem błędu wywołanego podstępnie przez naszego kontrahenta, możemy uchylić się od jego skutków, nawet jeśli błąd nie był istotny lub nie dotyczył treści czynności prawnej (umowy).
Przykładowo: chcemy zawrzeć umowę o dzieło, której przedmiotem jest wykonanie projektu architektonicznego. Projektant prezentuje nam – jako swoje – wcześniejsze projekty, które faktycznie wykonała inna osoba, abyśmy byli skłonni powierzyć mu wykonanie dzieła. Błąd dotyczy doświadczenia naszego kontrahenta, które nie należy do treści umowy. Mimo to, możemy uchylić się od złożonego oświadczenia woli, ponieważ błąd został wywołany podstępnie.
Jak uchylić się od skutków złożonego oświadczenia woli?
W tym celu należy złożyć oświadczenie na piśmie osobie, z którą zawarliśmy umowę. W jego treści trzeba jednoznacznie wskazać czynność prawną, od której skutków chcemy się uchylić oraz opisać okoliczności, uzasadniające, że działaliśmy pod wpływem błędu oraz jaki był związek błędu z zachowaniem naszego kontrahenta. Termin na złożenie oświadczenia wynosi rok od chwili wykrycia błędu. Po jego upływie uprawnienie wygasa.
Należy pamiętać, że jeżeli nie złożymy oświadczenia, umowa zawarta pod wpływem błędu jest ważna i musimy przestrzegać jej postanowień.
