W obrocie gospodarczym wciąż zdarzają się sytuacje, kiedy jeden ze wspólników spółki osobowej (najczęściej spółki jawnej) postanawia „sprzedać część udziałów” w spółce innej osobie. Wspólnicy podejmują uchwałę o wyrażeniu zgody na taką transakcję, zawierane są umowy i… są one nieważne z mocy samego prawa.
Jak to możliwe?
Zacznijmy od początku. Art. 10 Kodeksu spółek handlowych przewiduje sytuację, w której ogół praw i obowiązków wspólnika przenoszony jest na inną osobę. Warunkiem przeniesienia ogółu praw i obowiązków jest wcześniejsze wyrażenie pisemnej zgody przez wszystkich wspólników, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej (sprzedaż udziałów).
Podkreślenia wymaga sformułowanie „ogół praw i obowiązków” – ustawodawca wyklucza w ten sposób przeniesienie praw i obowiązków wspólnika w części na inną osobę. Nie jest zatem możliwa sprzedaż „części udziałów”, jak często określają w uchwałach i umowach wspólnicy spółek osobowych. Wspólnik posiada bowiem jeden udział, stanowiący ogół jego praw i obowiązków.
Czy wspólnik może sprzedać część udziału w spółce osobowej?
Taka sprzedaż części udziału należącego do wspólnika spółki osobowej będzie nieważna z mocy prawa. Spotkałem się z sytuacją, kiedy wspólnik spółki jawnej sprzedał dwóm innym osobom „część udziałów”, sam pozostając wciąż wspólnikiem. Jakimś cudem, prawdopodobnie przez przypadek, Sąd zarejestrował zmianę w KRS. Prawdopodobnie nie zbadał on we właściwy sposób, w jaki sposób do spółki dołączyli nowi wspólnicy. W każdym razie, przez wiele lat te osoby ujawnione były w KRS jako wspólnicy. Po kilku latach okazało się, że podjęta przez wspólników uchwała, a także umowa o „sprzedaży udziałów” są nieważne – orzekł o tym Sąd Rejonowy prawomocnym wyrokiem. Co więcej, oznaczało to, że osoby te nigdy nie zostały wspólnikami spółki jawnej, ponieważ nieważność tej uchwały i umowy miała charakter nieważności bezwzględnej, następowała ona z mocy samego prawa. Było to orzeczenie ważne dla wielu innych postępowań, których stroną była spółka i jej wspólnicy. Osoby te nie mogły m.in. odpowiadać za długi spółki jako wspólnicy, ponieważ nigdy tymi wspólnikami nie zostały.
Czy ogół praw i obowiązków wspólnika może zostać przejęty przez kilka innych osób?
Niedopuszczalność zbycia części udziału w spółce osobowej opisana powyżej nie oznacza jednak, że wspólnik nie może zbyć swojego udziału kilku osobom. Udział ten może być bowiem nabyty wspólnie przez kilka osób lub podmiotów, które po jego nabyciu wspólnie wykonują prawa wspólnika i nazywane są „wspólnikiem łącznym”, czy inaczej „wspólnikiem zbiorowym”. Osoby te wykonują prawa wspólnika przez przedstawiciela. Nie oznacza to, że po takiej transakcji spółka ma większą ilość wspólników – ich ilość jest taka sama, ponieważ osoby będące wspólnikiem łącznym traktowane są jako jeden wspólnik.
radca prawny Radosz Pawlikowski
Kancelaria Radcy Prawnego Wrocław
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat sprzedaży udziałów przez wspólnika? Szukasz fachowej pomocy prawnej? Skontaktuj się z nami.
